Makedonya Türkleri, Kuzey Makedonya’da yaşayan Türklerdir. Kuzey Makedonya Türkleri buraya 14. Yüzyıl ve sonrasında, Osmanlı İmparatorluğu zamanında yerleşmiştir. 2021 nüfus sayımına göre 70.961 Türk Kuzey Makedonya’da yaşamaktadır.
Yerleşim yerleri, Türkler güneybatı bölgesinde Merkez Jupa ve Plasnitsa belediyelerinde nüfusun çoğunluğunu oluşturmaktadır. Bunun yanında, Gostivar, Vrapçişte, Üsküp, Resne, Radoviş, Ustrumca, Struga, Debre, Köprülü, Kırçova, Ohri, Manastır, Kalkandelen, Koçani, Valandova yerleşim bölgelerinde hatırı sayılır rakamlarla yaşamaktadır. Söz konusu şehir ve kasabaların dışında da Makedonya’nın hemen her kesiminde Türk yaşamaktadır. Türklerin ülkenin idari yapısına uymaktadırlar. Struga ve Ohri gibi turistik yerlerde de ciddi sayıda Türk esnaf mevcuttur.
TARİH
Bölge, 1389’da Osmanlı İmparatorluğu’nun bölgeyi fethetmesi ile sistemli olarak Türkleşmeye başlamıştır. 1453 İstanbul’un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet’in isteğiyle Anadolu’da bulunan Karamanoğullarının büyük bir bölümü Üsküp ve Gostivar bölgesine yerleştirilmiştir. 1900 ve 1910 senelerinde ve Balkan Savaşları döneminde bu bölgelerde bulunan Türklerin çoğu İstanbul’un Ümraniye, Kadıköy, Kartal, Maltepe ve Pendik, Zeytinburnu, Bayrampaşa, Gaziosmanpaşa gibi yerlerde yaşamaktadırlar. Bu günde Üsküp ve Gostivar şehirlerinde Türkler vardır.
SİYASİ YAPI
Makedonya’da Türklerin Türk Demokratik Partisi (TDP), Türk Hareket Partisi (THP) ve Türk Ulusal Birlik Hareketi (Türk Milli Birlik Hareketi-TMBH) olmak üzere üç siyasi partisi var. Makedonya Cumhuriyeti’nde Türk STK’ları Birliği (Makedonya Türk Sivil Toplum Teşkilatlar Birliği-MATÜSİTEB) de bulunmaktadır.
Makedonya’daki Türklerin ilk siyasi partisi Türk Demokrat Partisi’dir (TDP). Makedonya’daki siyasi ve ekonomik değişimler nedeniyle Türkler, diğer topluluklar gibi siyasi haklarını korumak ve geliştirmek için örgütlenmeye karar verdiler. Sonuç olarak, 1 Temmuz 1990’da Türk Demokratik Birliği adlı siyasi bir birlik kuruldu. Dernek, Türklerin Makedonya’daki ulusal ve ahlaki çıkarlarını savunma konusundaki ana hedefini belirledi ve bu yönde çalışmalar başlattı. Bu gelişmeler, Türklerin kendi birlikteliğini bir siyasi partiye dönüştürmelerine izin verdi. Dönüşüm, 27 Haziran 1992’de, Türkiye Demokratik Birliği’nin Üsküp’teki Avni Engüllü liderliğindeki ikinci olağanüstü kongrede Türk Demokratik Partisi olarak değiştirildiğinde tamamlandı. Kuruluşundan bu yana TDP, Makedonya’daki Türklerin haklarını ve çıkarlarını korumaktadır.
Makedonya Türkleri Dağılımı
Ayrıca, Türk kökenli birkaç kişi Makedon siyasetinin üst düzeylerinde hizmet veriyor. Türk Demokrat Partisi (TDP) üyesi Furkan Çako, Makedon hükümetinde Portföysüz Bakan olarak görev yapıyor. Parlamentoda Türkler, TDP lideri Kenan Hasip ve Enes İbrahim (THP) tarafından temsil edilmektedir. Ek olarak, etnik bir Türk olan Salih Murat, Makedonya Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi üyesidir.
Makedonya’da Türkçe gazete-dergi yayınlanmakta, aynı zamanda Türkçe tiyatro ile radyo-televizyon yayınları da yapılmaktadır. Filoloji Fakültesi dâhilinde de bir yüksek eğitim kurumu olarak Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü de bulunmaktadır.
Eğitim; Üsküp’te 1880’li yıllardan beri eğitime açık olan Tefeyyüz İlköğretim Okulu vardır. Üsküp haricinde birçok şehirde de ilköğretim okulları bulunmaktadır. Bunlardan biri Gostivar’da bulunur. Üsküp ve diğer şehirlerde de liseler mevcuttur. En önemli liselerden biri Üsküp’ün merkezi beldesi olan Centar beldesindeki Josip Broz Tito lisesidir, bu lisede Türkçe eğitim gören sınıflar vardır. Ayrıca 2012 yılından sonra Anadolu Üniversitesi açık öğretim sistemi ile yükseköğretim hizmetlerini Makedonya’da da vermeye başlamış ve Gostivar’da açtığı irtibat bürosu ile akademik danışmanlık derslerine başlamıştır. Ayrıca, 2014 yılında faaliyete geçen, Makedonya’da ve Balkanlar’da ilk ve tek Türkçe eğitim veren Uluslararası Vizyon Üniversitesi de lisans ve lisansüstü eğitim vermektedir.
Kyn. Wikipedia TR
